Chiêu thức giăng bẫy, thoát vòng luật pháp của cò lừa đảo nhà ở xã hội

Bao người lao động nghèo vì tin lời đường mật mà khiến cho gia đình xáo trộn, mất danh dự, uy tín với bà con họ hàng. Nặng nề hơn, nhiều gia đình mâu thuẫn đến mức không hàn gắn nổi, gánh trên vai món nợ ngân hàng chưa biết đến lúc nào trả xong.

Bẫy lừa mang tên ‘suất ngoại giao’

Vợ chồng chị Đỗ Thị Hiên (xã Đông Anh, Hà Nội) sau khi bán mảnh đất bố mẹ cho ở quê được hơn 1 tỷ đồng, tính sẽ mua 1 căn nhà ở xã hội để sinh sống ổn định, không phải nay đây mai đó vì bị chủ đòi nhà.

Rưng rưng nước mắt, chị Hiên kể, cuối năm 2018, sau khi biết thông tin sắp nhận hồ sơ mua nhà ở xã hội Ecohome 3 (quận Bắc Từ Liêm cũ), vợ chồng chị đến trực tiếp dự án xem vị trí, tìm hiểu thông tin.

Trong lúc đang lo lắng vì các điều kiện, thủ tục mua khá phức tạp, cả hai vợ chồng lại không thạo các vấn đề làm giấy tờ cũng như quy trình đăng ký mua nhà ở xã hội , thì có một môi giới tên Hoa tiếp cận và giới thiệu là có người nhà làm trong công ty CP Đầu tư Bất động sản Bắc 9 (Chủ đầu tư dự án này).

“Hoa cho biết, tại dự án này chủ đầu tư có rất nhiều mối quan hệ cần chăm sóc, nên có rất nhiều suất ngoại giao không cần bốc thăm. Nếu vợ chồng chị Hiên có nhu cầu chỉ cần đặt cọc với Hoa, đến ngày bốc thăm sẽ được thông báo cũng như chia sẻ cách thức bốc thăm để đảm bảo trúng.

Hoa nói, hiện tại các suất ngoại giao không ghi cụ thể số căn, số tầng, chỉ theo hình thức 2 ngủ và 3 ngủ. Nếu mua căn 2 ngủ thì đặt cọc 200 triệu đồng, còn căn 3 ngủ đặt 300 triệu đồng. Điều kiện để khách mua suất ngoại giao này cũng rất đơn giản, chỉ cần có hộ khẩu Hà Nội và không đứng tên bất động sản nào”, chị Hiên kể.

Để khách hàng tin tưởng hơn, Hoa cho vợ chồng chị Hiên xem một tập giấy tờ đặt cọc của khoảng 20 khách hàng đã ký với chị Hoa. Ngoài ra, còn cho chị Hiên xem thêm bản thoả thuận giữa chị Hoa và nhiều "chủ suất ngoại giao" đã ký.

"Lúc thấy Hoa đưa giấy cọc của nhiều khách hàng, có địa chỉ, số điện thoại, căn cước cụ thể, hai vợ chồng tôi cũng tin tưởng. Đặc biệt Hoa còn nói với vợ chồng tôi, những chủ suất ngoại giao họ nhận cọc hẳn 500 triệu với Hoa, nếu không có suất, họ phải đền cọc 500 triệu đồng, số tiền này Hoa thoải mái đền cọc 200 - 300 triệu đồng cho chúng tôi, nên vợ chồng tôi thấy hợp lý", chị Hiên chia sẻ.

Để vợ chồng chị Hiên yên tâm hơn, Hoa còn lấy 1 phiếu cọc của khách hàng đã ký, bảo chị Hiên gọi điện cho khách kiểm tra cho yên tâm.

“Tôi gọi điện xác nhận thì chị khách đó cũng ký cọc với Hoa mua 1 căn 3 phòng ngủ từ nửa tháng trước. Đặc biệt, chị khách này còn nói bạn chị trước đó mua suất ngoại giao dự án nhà ở xã hội tại Linh Đàm cũng qua Hoa giới thiệu, nên yên tâm cọc”, chị Hiên nhớ lại.

Hai vợ chồng chị Hiên sau vài ngày cân nhắc, suy tính thấy hình thức mua này đỡ phiền hà và chắc chắn mua được, nếu bốc thăm, chưa chắc vợ chồng anh chị đã đủ điều kiện vì thu nhập hai vợ chồng gần 30 triệu, vượt quá chỉ tiêu được mua nhà xã hội.

"Tôi suy tính mãi thấy nếu viết cọc mà Hoa không có căn vừa phải trả lại cọc, vừa phải đền 200 triệu nên chắc chị ấy cũng không dại gì đi lừa đảo", chị Hiên nói.

Để an tâm hơn, chị Hiên còn cầm chứng minh nhân dân của Hoa đi xác minh và đến tận nhà theo địa chỉ trên chứng minh.

“Thấy đúng người, đúng địa chỉ và có nhà ở nên tôi yên tâm viết cọc 200 triệu đồng cho căn 2 phòng ngủ. Tuy nhiên, đến giữa năm 2019, khi chủ đầu tư dự án Ecohome 3 thông báo ngày bốc thăm, nhưng Hoa vẫn không thông báo gì cho tôi.

Tôi nhiều lần gọi điện cho Hoa thì nhận được câu trả lời lúc thì có bốc thăm nhưng sẽ bốc phiếu trắng, lúc thì không cần đi bốc, khi nào chủ đầu tư có căn sẽ gọi. Đến tận gần cuối năm 2019, khi các căn của dự án có chủ sở hữu, tôi tiếp tục gọi điện thì Hoa nói, do người bán suất ngoại giao lừa nên Hoa cũng chỉ là nạn nhân và hiện đang đi đòi tiền cọc từ họ, nhưng chưa được”, chị Hiên bức xúc nói.

Quá bức xúc và lo lắng cho số tiền bỏ ra mà nhà thì không được, chị Hiên nhiều lần đến tận nhà Hoa đòi tiền, nhưng lần nào cũng chỉ nhận được câu trả lời chưa đòi được tiền của người nhận cọc suất ngoại giao mình.

Theo chị Hiên, số tiền 200 triệu đồng là số tiền rất lớn với vợ chồng chị. Vì thế, chị nhiều đêm mất ngủ khi biết mình bị lừa, đến cuối năm 2020 chị quyết định làm đơn ra công an để xử lý.

“Đến tận lúc này, Hoa mới chuyển trả lại cho tôi 180 triệu đồng, còn 20 triệu đồng, Hoa nói tiền nhân viên đi lại làm hồ sơ. Tôi không hiểu sao thời điểm đó lại có thể dễ tin người như vậy. Chắc do mong muốn có được 1 căn nhà để ở quá nên cả hai vợ chồng đều không nghĩ đến những rủi ro có thể xảy ra. Đến giờ dù lấy lại được tiền, nhưng mỗi lần nhắc lại câu chuyện này, vợ chồng tôi đều thấy đây là một bài học không bao giờ quên", chị Hiên chia sẻ.

Hành trình mua nhà của anh Phạm Văn Khoa (TP Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang) cũng y hệt. Theo anh Khoa, từ lời giới thiệu của người quen, anh gặp một môi giới tại một Văn phòng nhà đất có địa chỉ tại Cổ Nhuế (Bắc Từ Liêm cũ), nay là phường Đông Ngạc.

Ở đây, họ yêu cầu Khoa phải nộp 1 triệu đồng tiền mua hồ sơ và làm thủ tục để được tham gia bốc thăm mua nhà tại Ecohome (Đông Ngạc, Hà Nội). Nơi này được Khoa chọn vì thuận đường về quê, lại không quá xa nơi làm việc ở Mỹ Đình.

Sau khi mua, làm thủ tục và nộp hồ sơ xong, môi giới liên tục gọi điện nhắn tin để thúc bách việc chốt mua và nộp tiền chênh là 210 triệu đồng/căn và 50 triệu đồng tiền cọc để chắc chắn có được một suất cho căn 2 ngủ, 2WC, 1 phòng khách và bếp, diện tích thông thuỷ là 69,6m2.

Nếu muốn chọn được căn ưng ý theo tầng, hướng cửa và ban công thì nộp thêm 40 triệu nữa, tổng tiền chênh là 250 triệu đồng.

“Với mức giá thời điểm đó là 10,8 triệu đồng m², nếu em mua căn 69 m² sẽ có giá là 745 triệu, cộng với 250 triệu tiền chênh là 995 triệu đồng. Ngay sau khi nộp hồ sơ, gia đình em chuyển số tiền 250 triệu đồng cho văn phòng nhà đất và họ có cam kết chắc chắn em sẽ được sở hữu một căn như ý nguyện”, Khoa kể.

Sau khi gia đình nộp tổng cộng 300 triệu đồng, gần 1 năm đầu môi giới thường xuyên nhắn tin, gọi điện hỏi thăm, chia sẻ về tiền độ của dự án cũng như thời điểm bốc thăm.

“Nộp 300 triệu tiền vay từ ông bà nội ngoại hai bên hơn 1 năm nhưng chưa nhận được bất cứ thông tin nào từ chủ đầu tư cũng như văn phòng nhà đất, vợ chồng em liên tục xảy ra xích mích về chỗ ăn ở, con cái. Không khí gia đình căng thẳng, em thì muối mặt không dám về quê. Càng chờ đợi hy vọng lại càng thêm thất vọng khi vào tháng 9/2020, văn phòng nhà đất ráo hoảnh gọi điện cho em đến nhận lại tiền vì ‘không còn suất ngoại giao” như cam kết, không một lời xin lỗi hoặc bồi thường gì với gia đình mà còn trơ tráo, ngang ngược trừ thêm 2 triệu tiền hồ sơ thủ tục, giấy tờ, điện thoại…

Sau nhiều lần em đến cãi nhau quyết liệt và làm ầm lên tại văn phòng của họ về việc không giữ đúng cam kết thì phải trả đủ tiền gốc và tính tiền lãi theo ngân hàng thời gian 18 tháng thì họ miễn cưỡng trả đủ cho gia đình em 300 triệu đồng. Dù nhận đủ tiền nhưng trong em vẫn dâng lên nỗi uất nghẹn vì vừa không có nhà ở, hạnh phúc gia đình bị xáo trộn, mâu thuẫn lại mất niềm tin vào những người làm môi giới và văn phòng nhà đất”, Khoa nói.

Mất tiền cho cò, rồi trở thành cò

Hành trình mua nhà, đòi tiền đầy ám ảnh khiến Khoa chợt nảy ra ý định trở thành cò mua bán nhà ở xã hội . Sau giờ làm việc tại công ty, Khoa “theo chân” học hỏi kinh nghiệm, học nghề từ những môi giới bất động sản khác một thời gian dài. Cho đến năm 2022, Khoa bắt đầu thành công.

“Em chính thức tiếp cận và mua được cho mình căn nhà ở xã hội lô góc rất ưng ý tại dự án Ecohome mà không phải mất một đồng tiền chênh nào, đồng thời em còn kết nối cho một người bạn đồng hương mua được căn NƠXH tại dự án này. Sau khi có được nhà ở, em được bạn “tặng” cho 1 chiếc tivi màu 55inch trị giá 18 triệu đồng”, Khoa tự hào khoe.

Từ đó Khoa chuyển hẳn sang làm môi giới chuyên nghiệp về chung cư và nhà ở xã hội tại Hà Nội.

“Tại dự án nhà ở xã hội Vĩnh Hưng em mua được 2 căn ngoại giao và em bán với giá 28 triệu đồng/m². Nếu anh mua, em sẽ hỗ trợ sang tên hợp đồng cho anh, anh không cần nộp hồ sơ, không mất thêm chi phí nào khác. Nếu muốn mua, anh phải đặt cọc trước 1/3 giá trị căn hộ, sau đó mọi giấy tờ, thủ tục, tiến độ đóng tiền anh phải làm việc với chủ đầu tư”, Khoa nói.

Cũng trót lọt vài căn nhà ở xã hội , tuy nhiên bản thân Khoa cũng thừa nhận, suất ngoại giao… chỉ là chiêu trò của cò mồi. Chứ thực ra, mua nhà ở xã hội rất đúng luật, đúng quy định. Có chăng chỉ là những người may mắn đủ tiêu chuẩn mua, sau khi mua được, liền bán lại kiếm lời.

Thế mới có hiện tượng, có những dự án nhà ở xã hội hiện nay nhà chính chủ sinh sống thì ít, mà nhà mua trao tay giấy tờ thì nhiều.

Theo luật sư Trương Quốc Hoè - Trưởng Văn phòng luật sư Interla (Đoàn luật sư TP Hà Nội), Điều 49 Luật Nhà ở 2014, người được hưởng chính sách nhà ở xã hội phải đáp ứng điều kiện cụ thể (thu nhập, chỗ ở, tình trạng hôn nhân…). Hồ sơ phải được xét duyệt công khai, minh bạch, không có “con đường tắt”.

Cũng luật sư Hoè, người được bán nhà ở xã hội phải là doanh nghiệp, là người do cơ quan Nhà nước chỉ định đầu tư xây dựng nhà có thu nhập thấp và Nhà nước hỗ trợ về đất, trong đó không phải nộp tiền sử dụng đất.

Do đó, căn nhà là một sản phẩm đặc biệt, chỉ đơn vị do Nhà nước chỉ định đứng ra bán và người mua phải là người có thu nhập thấp, chưa có nhà ở. Vậy nên, giới trung gian không có trong hành vi mua bán này.

Việc tự nhận là giữ chỗ bằng suất ngoại giao là hành vi gian dối. Nếu nhận tiền của khách hàng nhưng không mua bán được nhà mà không trả lại thì đó là hành vi Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.

Trong trường hợp người mua không được giao nhà và bị trả lại tiền thì không đủ căn cứ để xử lý hình sự về hành vi chiếm dụng tiền, mặc dù hành vi gian dối là có. Bên cạnh đó, cũng không thể khép được vào tội trốn thuế vì không có thu nhập, mà chỉ có thể xử phạt hành chính. Vì thế người dân phải tỉnh táo, không tin vào môi giới về suất ngoại giao nhà ở xã hội .